De CommunityComposter, een wormenhotel voor de buurt

De CommunityComposter bij restaurant Haddock

Mini eco-systeem

Een wormenhotel is een klein eco -systeem op zich. In het wormenhotel leven meerdere micro-organismen samen en zij voeden zich met het groente- fruit- en tuinafval dat aangeboden wordt.

Kostbare nutriënten worden omgezet naar bruikbare stoffen voor de planten. 

Vooral de hoeveelheid micro leven in de compost is wat wormencompost zo waardevol maakt als toevoeging aan de bodem. 

Goede zorg voor de micro-organismen in het hotel helpt bij te dragen aan een goede productie van wormencompost.

Voorwaarden voor een goede compostproductie in het wormenhotel

de Wormenhotels komen aan bij buurtmoestuin de Zeeburgertuin

Temperatuur 

de compostwormen en micro-organismen in het wormenhotel leven het best bij een temperatuur van 15 °C tot 30 °C.

Bij hoge temperaturen en directe blootstelling van de kast aan zonlicht is het raadzaam voor extra schaduw te zorgen, door bijvoorbeeld een struik naast het wormenhotel te planten.

            De CommunityComposter heeft een tuintje bovenop           

Vocht

het compostproces heeft vocht nodig. Dat vocht komt vrij uit het aangeboden afval. Droog materiaal (bedding) helpt het vocht op te nemen en in de kast vast te houden. Overig vocht (wormenpercolaat) wordt opgevangen in het laadje links onderaan de kast. Dit kan gebruikt worden.

Te veel vocht kan tot verstikking in de kast leiden, er ontstaat een zuurstof tekort. zorg dan voor meer droog materiaal

Buurtcomposteren op het Zeeburgereiland

Stikstof/Koolstof  

om te kunnen composteren is een goede verhouding van stikstof en koostof nodig. In groenafval is meer stikstof aanwezig in bruin materiaal zoals karton is meer koolstof aanwezig. 

Te veel stikstof leidt tot rotting, en stank. 

Te veel koolstof vertraagd het proces. 

In de regel is de verhouding niet precies te bepalen, maar de neus werkt als goed meetinstrument. Als de wormen massaal proberen te ontsnappen kan ook een hint zijn dat er te veel stikstof aangeboden wordt. 

Zuurstof 

is onmisbaar voor het composteren. Zorg voor voldoende grof materiaal (takjes en dubbellaags karton)  tussen het fijnere groenafval om lucht in het grote wormenhotel te houden. En voorkom dat de kast te heet wordt vanbinnen.

Te veel groenafval aanbieden zonder bruin materiaal (bedding) kan leiden tot broei en verstikking. Vooral aanbieden van veel gras kan daar toe leiden.

        Met  de Compostsifter is zeven van compost makkelijk         

Compostwormen 

houden niet van licht; houdt ze in het donker. Verder hebben ze vocht nodig en voldoende zuurstof om te kunnen ademen (door de huid). De wormen bewegen zich vrij door de kast en zoeken zelf waar de lekkerste plekjes zijn. 

De compostwormen kunnen niet tegen alcohol en ammonia. Deze stoffen ontstaan bij een rottingsproces waarbij niet voldoende zuurstof aanwezig is.

gftAfval  

klein gesneden en in variatie aanbieden is het beste voor het wormenhotel. Vermijdt te grote hoeveelheden van een soort afval in een keer. 
Vermijd liefst ook afval van producten die te veel gif op zich hebben (zoals snijbloemen of aardappels van niet-ecologische teelt).
De compostwormen, bacteriën en schimmels halen verontreinigingen zoals pesticiden en ander gif uit het het aangeboden materiaal. Toch is het beter er voor te zorgen zo min mogelijk met gif gekweekt afval aan te bieden.

Bedding  

is het bruine materiaal. Karton, papier, houtsnippers, e.d. Bedding dient onder andere als leefruimte voor de wormen. Ze kunnen zich daar in terugtrekken als er iets misgaat in het composteringsproces en de omgeving schadelijk wordt voor ze (bijvb wanneer er alcohol of ammonia ontstaat). Verder geeft bedding de benodigde koolstof voor het composteringsproces. 

Zorg er voor dat bij iedere aanbod van groenafval ook een hoeveelheid bruin materiaal wordt aangeboden!

Een kijkje in het Wormenhotel van het GreenLivingLab

Gebruik van de CommunityComposter

Materiaal  

De CommunityComposter is gemaakt van hout. 
Hout heeft de fijne eigenschap voor het composteren, dat het ademt en vocht kan opnemen en weer kan loslaten. Dit helpt het klimaat in het wormenhotel regelen (in tegenstelling tot vergelijkbare systemen die in plastic zijn uitgevoerd).
Een effect hiervan is, dat het minder snel zal gebeuren dat er niet voldoende zuurstof bij het materiaal komt.
Het hout dat gebruikt wordt voor het vervaardigen van de wormenhotels van Le Compostier  is geschikt voor buitengebruik. Wanneer de kasten op een beschutte plek (wind en regen) worden geplaatst kan dat bij dragen aan het verlengen van de levensduur van de wormenhotels.
Zorg zo mogelijk voor een afdakje of in ieder geval voor een windbreker naast het wormenhotel. 

Aanbieden van gftafval 

De CommunityComposter heeft drie kamers. In totaal is het beschikbare volume voor compostering van organisch afval 1400 Liter.
Per kamer is dat circa 465 Liter.

Allereerst wordt afval aangeboden in de meest linker kamer.  
Wanneer de eerste kamer vol is, wordt begonnen de tweede - daarnaast liggende kamer - te vullen met afval. En als laatste de derde kamer.
Na verloop van tijd zullen de compostwormen door de open scheidingswand naar de tweede kamer verhuizen. 
Wanneer het afval in de eerste kamer volledig gecomposteerd is, kan de schuifdeur verwijderd  en de compost geoogst worden.
Wanneer de derde kamer vol is, kan de eerste kamer gebruikt worden om weer nieuw afval aan te bieden, enz.

Wormenpercolaat/ wormenthee

is het vocht dat vrij komt bij het composteren met wormen. Het bruinevocht wordt opgevangen in een plastic ladebak, die links onder de bodem van de CommunityComposter hangt. 
Regelmatig controleren of er niet te veel vocht in de lade zit, wordt aangeraden. 

De wormenthee kan gebruikt worden om de planten in de (moes)tuin te voeden. Verdun het vocht met water in de verhouding 1:10

 

 

Overige links met waardevolle informatie over het composteren met compostwormen:

uitleg wormencomposteren:
brochure Ovam
redwormcomposting (engels)

buurtcomposteren:
De compostbakkers 
buurtcomposteren

compost en compostwormen delen:
stadscompost - compost delen
wormenafhaalpunten

De StreetcornerComposter aan de Franshalsstraat in Amsterdam

 






Disclaimer  

Ingrediënten voor goede wormencompost

 De CommunityComposter van Le Compostier, wormenhotel voor de Zeeburgertuin op 't Zeeburgereiland, Amsterdam

 

 Welkom in het wormenhotel:

Stikstofrijk materiaal (gft-afval)

- fruit & groenten (overrijp & resten, rauw en liefst van ecologische teelt
- gedroogde eierschalen (klein gemaakt)
- koffieprut & gebruikte theeblaadjes (ook theezakjes, mits composteerbaar)
- tuinafval (gras met mate, zorgt voor snelle opwarming)
- bloemen (van ecologische teelt, of zelf geplukt)
- hooi
- dierlijke uitwerpselen van planteneters, zoals konijn & cavia,
indien droog
- ongekookte granen (met mate)

Koolstofrijk materiaal (bedding)

- karton (liefst zonder opdruk), papier, kranten (geen glossy  magazines)
- twijgjes, kleine takjes
- zaagsel, houtsnippers
- gedroogde bladeren (herfst bladeren)
- stro
- schillen van koffiebonen & cacao
- schillen van noten & zaden

Niet welkom in het wormenhotel :

 

- gekookt of in de fabriek verwerkte levensmiddelen
- dierlijke eiwitten, vlees, zuivel, ei, gevogelte, vis
-(vis)beenderen
- dierlijke uitwerpselen van vleeseters, zoals kat & hond
- producten gemaakt van graan of deeg, zoals brood, koek & cake
- gekookte granen
- vet & olie
- suiker, snoep
- snijbloemen van niet ecologische teelt (vol met pesticiden!)

Bamboe Wormenhotel met kijkvenster van Le Compostier

Werking van het wormenhotel:

Handleiding van de CommunityComposter

Brochure over de werking van een wormencompostbak
Deze brochure werd gemaakt door de OVAM

meer informatie over de wormenhotels van Le Compostier? 

Volg ons op facebook en twitter: @compostier

 

Over compostwormen op de hoek van de straat

 

 

 

 

Het Wormenhotel aan de Franshalsstraat

Een korte film van

Styn Swinkels

deze film werd gemaakt door filmer en (permacultuur) ontwerper Styn Swinkels

(www.permades.com)

Buurtcomposteren aan de Franshalsstraat.

Halverwege de Franshalsstraat in Amsterdam is een hotel gevestigd. Een hotel voor wormen, compostwormen. Het wormenhotel van de Franshalsstraat wordt sinds begin van dit jaar gebruikt door een twintigtal straatbewoners die het eigen gft-afval tot rijke wormencompost verwerken.

Filmer Styn Swinkels vroeg of hij het wormenhotel dat Le Compostier ontwierp voor het buurtcompostproject mocht gebruiken als deel van een korte film over de wormenhotels van Amsterdam.

Styn maakt films over onderwerpen die gerelateerd zijn aan de stadslandbouw en deze zijn te vinden op zijn website permades.com. Zo is er ook een film te vinden over het River of Herbs project van  Lynn Shore (riverofherbs.org).

Bomb-proof mulchen

Nieuwe Moestuinbedden maken voor het komende seizoen.

schets voor het maken van een hugel-cultuur

De laatste gewassen worden geoogst en het is tijd de moestuin klaar te maken voor de winter.
Ook is het een goed moment, mocht je een moestuin willen beginnen, om de moestuinbedden te prepareren.

Als je een stuk grasland hebt en daar een stuk moestuin van wilt maken, kun je er voor kiezen het gras te verwijderen.

Maar er is ook een simpele manier om bovenop het gras een moestuin bed te maken: Bomb-proof mulching.

Wil je wat meer hoogte verschil in de tuin aanbrengen en heb je de beschikking over een grote hoeveelheid snoeihout, dan is een hugel-cultuur ook een mooie manier om meer moestuinbedden te maken in de tuin

 

 

Bomb-proof mulching

Mulchen is het bedekken van de bodem met los materiaal. Dat materiaal kan bestaan uit bijvoorbeeld houtsnippers, stro, bladeren, of afgeknipte bladeren en ander groen materiaal van de planten in de tuin.
Het idee van mulchen is, dat het beter is de bodem niet onbedekt te laten. Wanneer de bodem onbedekt is zal deze sneller uitdrogen en er onkruid juist meer onkruid in gaan groeien. De bodem wil vanuit zichzelf bedekt zijn.
Mulchen helpt daarbij.

Bij bomb-proof mulchen wordt ook de grond bedekt, maar dan in verschillende lagen.


De opbouw: 

Je begint met een of meerdere wollen dekens, naargelang de grootte van het stuk grond (niet synthetisch materiaal gebruiken!)
Deze leg je op de plaats waar een nieuw zaaibed komt. En vervolgens maak je de dekens goed nat.

De laag dekens maakt een dichte barriere voor het gras en/of het onkruid, dat eventueel om hoog zou willen komen om in het nieuwe zaaibed te gaan groeien. Deze laag zal er lang over doen om te vergaan en de planten eronder zullen doodgaan.
Het materiaal van de wortels en de planten zullen vergaan en als organisch materiaal in de grond achterblijven en bijdragen aan een gezonde voedingsbodem voor ons zaaibed.

Ook het feit, dat het nu niet nodig is, de bodem om te spitten draagt enorm bij aan een gezond bodem voedingsweb. Bodemstructuur, bodemleven en voedingsstoffen blijven nu in tact.


Op de laag dekens leg je 3 tot 4 lagen karton. Gebruik hier liefst oude dozen voor en ga er geen karton voor kopen :)
Gebruik geen dozen met plastic laag erop.
tip: bij de fietsenmaker hebben ze grote dozen!
Ook de lagen karton maak je goed nat.

Het karton helpt goed bij het vasthouden van vocht onder ons zaaibed. En zal uiteindelijk ook vergaan en deel worden van de bodem.


Op de laatste laag karton leg je takken. Deze mogen best dik zijn, je kunt zelfs boomstammetjes gebruiken, al dan niet gespleten.

Hoe dikker dit materiaal, hoe langer het er over doet om te vergaan.
Bij een langzamer ontbindingsproces, komen de voedingstoffen minder snel, en gedurende langere tijd vrij.

Als je planten in dit bed wilt zaaien, die een rijke voedingsbodem nodig hebben, kun je er ook voor kiezen niet te dik materiaal te gebruiken, en zelfs alleen snippers hout te gebruiken, omdat die sneller vergaan. En er dus sneller, meer voeding beschikbaar komt voor de planten



Over de takken kun je vervolgens stro, hooi en (dorre) bladeren leggen. Ook dit materiaal zal in verloop van tijd vergaan en als voeding beschikbaar komen voor de planten.

Dorre bladeren zijn vooral zeer nuttig te gebruiken, omdat daar vaak al veel leven in zit, veel bacterien en schimmels, die helpen de grond voedingsrijk te maken voor de planten.

Als laatste nog de compost erover en klaar

De lagen met takken en ander droog materiaal, zorgen o.a. voor lucht in het zaaibed. Lucht is essentieel voor een gezond bodem voedingsweb.

Ook deze lagen zullen uiteindelijk vergaan en deel worden van de bodem van het zaaibed.


Op dit alles komt de grond. Een goede dikke laag, genoeg voor de planten om in te wortelen.
Door de gebruikte grond kan wat (wormen)compost gemengd worden en compost kan ook weer gebruikt worden om het geheel af te dekken. Als een mulch-laag.
 
Om het leven verder op gang te helpen in dit nieuwe zaaibed, heb ik het bed besproeid met een compost-thee gemaakt met de 'oerbacterie' van Piet en Frodo.

In dit zaaibed kan meteen gezaaid worden.


Het kost misschien wel enige voorbereiding, er is nogal wat materiaal te verzamelen. Maar zelf heb ik ervaren, dat met enig goed rondkijken het meeste van de benodigdheden voorhanden is in de naaste omgeving.

De wollendeken lag nog op zolder, de takken vind je overal. Het riet langs de wateroever, en de bladeren uit het park om de hoek.
Grond heb ik uit een kuil die ik gegraven heb, om een compost-plek te maken en de wormencompost  komt uit mijn eigen wormenhotel en extra compost werd gedoneert door de gemeente.

Zo had ik (excl verzamelen) in een uur een nieuw zaaibed gemaakt, vol organisch materiaal, dat ook in de komende tijd nog vol voeding zal zijn, en koste het geheel mij helemaal niets.

Groen en bruin mulchen

bruin mulch materiaal rond de tamme kastanje

Zoals gezegd, het is raadzaam de bodem van de moestuin bedekt te houden met mulch materiaal.

Maar niet elke plant houdt van hetzelfde mulch materiaal.

Zo heb ik gelezen in het boek 'Teaming with Microbes' (inmiddels vertaald naar het Nederlands en verkrijgbaar bij uitgeverij Jan van Arkel onder de naam Bodemvoedselweb), dat bomen en struiken liever in een schimmelrijke grond staan en groentes en een-jarigen liever een bacterie-rijke grond hebben. Gras houdt ook meer van een bacterie-rijke grond.

Om die reden is het niet raadzaam de bomen in het gras te zetten.
Maar zou het beter zijn de boomspiegel (de omtrek van de kruin van de boom, geprojecteerd op de grond) vrij te houden van gras.

Een goed mulch-materiaal voor bomen is het gebruik van dorre bladeren (zoals in het bos op natuurlijke wijze gebeurt). Dorre bladeren op de grond dragen bij aan een schimmelrijke grond.

In de moestuin kan daarentegen weer beter voor groen materiaal gekozen worden.
Het bladafval van de planten in de moestuin, het blad van bijvoorbeeld de smeerwortel, is goed te gebruiken. En het gemaaide gras, zijn allen goed als mulch materiaal te gebruiken tussen de groentes.

Wanneer deze vergaan, komen de opgeslagen voedingsstoffen in blad en stengel weer vrij en in de bodem terecht.

In de tussentijd belemmeren ze onkruid te groeien waar je het niet wilt en verhinderen verdamping van het vocht in de bodem.

 

Composteren op de hoek van de straat

De Streetcornercomposter die ontworpen werd door Le Compostier 
voor buurtcompostproject Franshalsstraat 

 

 

het zwarte goud; de wormencompost

Compost van de straat - de eerste oogst

30 Augustus j.l. was er een klein feestje aan de Franshalsstraat in Amsterdam.

Die dag werd de eerste compost van de straat geoogst door de deelnemers aan het buurtcompostproject Franshalsstraat.

Na maanden zorgvuldig het gft-afval in het wormenhotel opgespaard te hebben, was het moment daar om de eerste wormencompost uit de Streetcornercomposter te oogsten.

Het gft-afval van de Franshalsstraat is mooie wormencompost geworden.

Oogsten van de wormencompost

Gezamelijk verwerken de deelnemers aan het buurtcompostproject nu circa 5kg gft-afval per huishouden, per week, tot mooie wormencompost.

Na het oogsten van de compost wordt deze een tijdje gedroogd, waarna deze verdeeld wordt onder de deelnemers.

Een rijke toevoeging aan de aarde van de tuin en plantenbak.




dit project werd mede mogelijk gemaakt door
Natuur en Milieuteam Zuid

Een hangend wormenhotel

 

wormencompost en pompoen met bloem in kokosnoot

 

 

 

hangend wormenhotel met pompoenplant

Kokosnoot wordt een wormenhotel

Afgelopen maandag liep ik over de verlaten velden van het Amsterdam Open Air festival. Het feest was voorbij en de podia werden afgebroken.

Vlak bij een barretje waar ze blijkbaar coctails in kokosnoot verkochten vond ik nog twee gebruikte kokosnoten. In tact met een mooi rond gat bovenin en de kokoslaag nog aan de binnenkant.

kokosnoot, wormencompost en pompoenplant

Noten en schillen als babykamer voor de wormen

Wanneer je bijvoorbeeld walnoten eet, en zelf de schil van de walnoot kraakt. Zijn deze resten zeer goed te gebruiken in het wormenhotel. Ten eerste is het een toevoeging van koolstof aan de composterende massa in de compostbak. Ten tweede zul je ontdekken dat de jonge wormen hier graag in gaan wonen. Het worden echte broedkamers voor compostwormen.

Ik vroeg mij af of ik ook de kokosnoot zo direct in een van mijn wormenhotels zou kunnen stoppen en of de zoete kokos niet voor problemen zou zorgen. De kokos zou er voor kunnen zorgen dat er een gistingsproces ontstaat misschien en dat kan voor problemen zorgen.
Maar toch wel iets om uit te proberen.

Maar leuker nog leek het mij om een soort bloempotje te maken van de kokosnoot, een bloempotje dat meteen composthoop is, met wormen die erin wonen.

Met een accuboor maakte ik enkele gaten aan de onderkant, zodat vocht uit de noot kan lopen. En voor wat extra lucht-toevoer in de zijkant ook.

Vervolgens werd de noot gevuld met wat compost die bijna af was en enkele wormen erbij.

 

compostworm

Pompoen op de composthoop

Van pompoenen is bekend dat ze het ook op de composthoop goed doen. De pompoen zou daarom het wel eens goed kunnen doen in dit bloempotje met compost en met nog een laag kokos aan de binnenkant.





In een wormenhotel komen de zaden van de pompoen meestal wel tot kiem. Wanneer je een pompoen opensnijdt en leeghaalt en vervolgens de zaden bij de wormencompost doet, zul je vaak kiemplantjes van de pompoen aantreffen in het wormenhotel.

Twee van deze kleine pompoenplanten heb ik in de kokosnoten geplant.
Drie stukken touw zorgen er voor dat het geheel kan hangen en nu zien of het ook werkt!